Τραγουδάκι που γνωρίζουν όλα τα παιδιά στον αγγλόφωνο
κόσμο εξιστορεί την περιπέτεια του Χάμπτι Ντάμπτι, ενός μεγάλου ανθρωπόμορφου
αυγού που κάθεται σε έναν ψηλό τοίχο, πέφτει και γίνεται κομμάτια.
Καταλήγει:
«Ολοι οι άνδρες του βασιλιά, όλα τα άλογα του βασιλιά, αδυνατούν να
συναρμολογήσουν πάλι τον Χάμπτι Ντάμπτι». Με την αίσθηση ανεπανόρθωτης απώλειας
ριζωμένη μέσα τους μεγαλώνουν οι Βρετανοί. Και όμως, στο δημοψήφισμα για την
παραμονή τους ή όχι στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η πλειοψηφία επέλεξε το άλμα στο κενό.
Τώρα θα δούμε τι οραματίζονταν όσοι έπεισαν την πλειοψηφία να επιλέξει την
έξοδο μετά 43 χρόνια συμμετοχής στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, ποια σχέση θα
διαμορφώσει η χώρα με τους (ακόμη) εταίρους της και πώς θα διαχειριστεί η Ε.Ε.
την κατάσταση.
Σε μία στιγμή οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. πολλαπλασιάστηκαν. Ο
θρίαμβος του εθνικιστικού λαϊκισμού, της απόρριψης κάθε προειδοποίησης από
«ειδικούς» (τουλάχιστον στην Αγγλία και στην Ουαλία, καθώς στη Σκωτία και στη
Β. Ιρλανδία η πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε.) αναδεικνύει την
ακαταμάχητη ισχύ φαντασιώσεων όταν η πραγματικότητα δεν ικανοποιεί. Αυτό το
ρεύμα ενθαρρύνει εχθρούς της ευρωπαϊκής ενοποίησης παντού.
Ηδη, ακροδεξιές
δυνάμεις σε άλλες χώρες ζητούν παρόμοια δημοψηφίσματα. Οι «μη φιλελεύθερες
δημοκρατίες» της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και άλλων χωρών, που ήδη δυσανασχετούν
με «ντιρεκτίβες» από τις Βρυξέλλες, θα συνεχίσουν να επιλέγουν να τηρούν μόνον
όσες αρχές της Ε.Ε. τις συμφέρουν και να αγνοούν τις υπόλοιπες.
Οι χώρες που
δανείζουν χρήματα στην Ελλάδα θα βλέπουν τον κίνδυνο διάλυσης της Ε.Ε. και θα
διστάσουν να δανείσουν κι άλλα. Η αντίδραση των αγορών την ημέρα μετά το
δημοψήφισμα έδειξε το μέγεθος του σεισμού που κλόνισε την Ευρώπη. Σε τέτοιες
συνθήκες, εάν η Ελλάδα δεν επιδιώξει μόνη της την καλύτερη πορεία, δεν θα βρει
στήριξη από καμία άλλη δύναμη.
Για να
κρατηθεί η Ε.Ε., για να μην καταλήξει και αυτή Χάμπτι Ντάμπτι, οι ηγέτες της θα
πρέπει να δείξουν μεγαλύτερη ικανότητα στη διαχείριση κρίσεων απ’ ό,τι έδειξαν
έως τώρα.
Για να «κρατήσουν» την ταραγμένη Βρετανία αλλά και για να στηρίξουν
την Ενωση, απαιτείται ένα μείγμα αποφασιστικότητας και κατανόησης – να
κυριαρχήσει η αίσθηση ότι οι ηγέτες των μεγαλύτερων χωρών και των σημαντικών
ευρωπαϊκών θεσμών νοιάζονται για τους πολίτες κάθε χώρας, αλλά και ότι θα
κάνουν ό,τι χρειάζεται για να κρατήσουν την Ευρώπη ενωμένη.
Αυτή η φιλοδοξία
διαφαίνεται στην κοινή δήλωση των προέδρων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν
Σουλτς, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ
και του Μαρκ Ρούτε –πρωθυπουργού της Ολλανδίας–, της εναλλασσόμενης προεδρίας
της Ε.Ε.
Λένε ότι
λυπούνται για την απόφαση των Βρετανών –«αλλά τη σεβόμαστε»– και προσθέτουν:
«Πρόκειται για μια πρωτόγνωρη κατάσταση, αλλά είμαστε ενωμένοι όσον αφορά την
απάντησή μας... Η Ενωση των 27 κρατών-μελών θα συνεχίσει». Ξεκαθαρίζουν οι
«27», και όχι πλέον οι «28», ότι η Βρετανία πρέπει να κινηθεί γρήγορα για να
εφαρμόσει την απόφασή της να φύγει. «Δεν θα υπάρξει νέα διαπραγμάτευση»,
υπογραμμίζουν.
«Κάθε συμφωνία που θα συναφθεί με το Ηνωμένο Βασίλειο ως τρίτη
χώρα θα πρέπει να εκφράζει τα συμφέροντα αμφότερων των πλευρών και να
χαρακτηρίζεται από ισορροπία όσον αφορά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις». Η
άμεση αντίδραση της ευρωπαϊκής ηγεσίας στην ετυμηγορία των Βρετανών ήταν, με
άλλα λόγια,«αφού θέλετε να φύγετε, φύγετε γρήγορα και μην περιμένετε χάρες».
Η
καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ υπογράμμισε: «Η αλήθεια είναι ότι είναι ορόσημο για
την Ευρώπη και για τη διαδικασία ενοποίησης». Συμβούλευσε να μην υπάρξουν
βιαστικές κινήσεις, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη πορεία. Ολοι οι αρχηγοί
κυβερνήσεων έχουν κατά νου ότι χρωστούν το αξίωμά τους στους ψηφοφόρους τους.
Το μέλλον της Ευρώπης θα κριθεί από το εάν θα βρεθεί χρυσή τομή μεταξύ του
εθνικού και του συλλογικού συμφέροντος και εάν οι λαοί της Γηραιάς Ηπείρου θα
καταλάβουν ότι η ασφάλεια και η ευημερία τους εξασφαλίζονται από την ενότητα
και όχι από τη διχόνοια και την απομόνωση.
Η
διαχείριση του Brexit πρέπει να αποθαρρύνει φυγόκεντρες τάσεις σε άλλες χώρες,
αλλά παράλληλα να μην είναι τιμωρητική, σε βαθμό που θα επιβεβαιώνει τις
αιτιάσεις ευρωσκεπτικιστών, και έτσι θα ενθαρρύνονται λαϊκίστικες αντιδράσεις.
Εάν επιτευχθεί αυτό, η Ε.Ε. θα ενισχυθεί. Εάν όχι, δεν θα είναι ο Χάμπτι
Ντάμπτι που θα μας απασχολεί, ούτε η Βρετανία, αλλά η Ευρώπη όλη.
