Δεν είναι απλώς ότι απεβίωσε ένας πρώην Πρόεδρος της
Δημοκρατίας. Είναι η ξεχωριστή ποιότητα του εκλιπόντος. Η απώλεια αποκτά πολύ
μεγαλύτερη αξία στη σημερινή συγκυρία του ισοπεδωτικού μηδενισμού των πάντων
από μια εξαθλιωμένη κοινωνία, η οποία πορεύεται χωρίς πυξίδα και έχει
σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ανάγκη για πρότυπα ήθους και αξιοπρέπειας.
Ο Κωστής Στεφανόπουλος υπήρξε πατριώτης, με τη βαθιά έννοια του όρου. Ούτε προκλητικός ήταν ούτε λαϊκιστής. Ανθρωπος χαμηλών τόνων, δεν διολίσθησε σε εθνικιστικές κορώνες. Αντιθέτως, εξέπεμψε το πλέον προοδευτικό μήνυμα ανεκτικότητας και συνύπαρξης όταν υπερασπίστηκε το δικαίωμα του Οδυσσέα Τσενάι να κρατήσει την ελληνική σημαία. «Ελληνες είναι όσοι μετέχουν της ελληνικής παιδείας, όπως είπε ο Ισοκράτης», είχε πει τότε, αναφερόμενος στον αλβανικής καταγωγής αριστούχο μαθητή.
Με βαθιά μόρφωση και καλλιέργεια, πρόβαλε με σπάνια ρητορική δεινότητα τα πιστεύω του, αναδεικνύοντας πάντα το εθνικό συμφέρον. Σε κάποιους που –όχι τώρα, αλλά παλαιότερα– τον επέκριναν για την πολιτική του διαδρομή, πρέπει κανείς να υπενθυμίσει ότι ο Κωστής Στεφανόπουλος δεν έριξε κυβέρνηση. Αποχώρησε από το κόμμα με το οποίο διαφωνούσε, όπως είχε δικαίωμα να κάνει, ίδρυσε το δικό του και στην πορεία στήριξε την κυβέρνηση ενός πολιτικού με τον οποίο είχε συγκρουσθεί, διότι έκρινε ότι αυτό επέβαλε το εθνικό συμφέρον. Δεν αναζήτησε και δεν έλαβε υπουργικό θώκο, όπως ίσως θα έκαναν οι περισσότεροι. Εκανε αυτό που θεώρησε εθνικά ορθό.
Ιδεολογικά ήταν ένας συντηρητικός πολιτικός. Παραδοσιακός δεξιός. Αλλά, σε πείσμα κάποιων που αυτοχαρακτηρίζονται «προοδευτικοί», απέδειξε –πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη θητεία του στην Προεδρία– ότι ήταν πραγματικά κοντά στον λαό και πως καμία ιδεολογία δεν μονοπωλεί το ήθος. Οτι πρόκειται για μια σπάνια, δυστυχώς, αρετή που αφορά ανθρώπους, όχι παρατάξεις.
Ο σεμνός πολιτικός που έκανε βόλτες με το ποδήλατο στην Πάτρα, ο προσηνής και ευγενικός πρόεδρος που ζητούσε συγγνώμη από τους ενοίκους της πολυκατοικίας του για τις δυσκολίες που τους δημιουργούσαν οι άνδρες της προσωπικής του ασφάλειας ήταν υπόδειγμα αξιοπρέπειας. Οταν εξελέγη στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα, επέλεξε να μην εισπράττει τη βουλευτική του αποζημίωση, αρνήθηκε να λάβει τα αναδρομικά που εδικαιούτο, επέστρεψε στο κράτος κρατικές και ιδιωτικές επιχορηγήσεις που έλαβε αλλά δεν χρησιμοποίησε.
Αυτές οι συμβολικές κινήσεις έδειχναν την ποιότητα του ανθρώπου και έστελναν τα σωστά μηνύματα. Οταν έτσι συμπεριφέρεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μπορεί να απαιτήσει ανάλογο ήθος και από την κοινωνία.
Ο Κωστής Στεφανόπουλος αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τους πολίτες, αλλά και τους πολιτικούς. Ο πρόεδρος που κάθε γονιός μπορούσε να δείξει στα παιδιά του και, με το χέρι στην καρδιά, να τους πει «αυτός είναι ο πρώτος πολίτης της πατρίδας μας».
Ο Κωστής Στεφανόπουλος υπήρξε πατριώτης, με τη βαθιά έννοια του όρου. Ούτε προκλητικός ήταν ούτε λαϊκιστής. Ανθρωπος χαμηλών τόνων, δεν διολίσθησε σε εθνικιστικές κορώνες. Αντιθέτως, εξέπεμψε το πλέον προοδευτικό μήνυμα ανεκτικότητας και συνύπαρξης όταν υπερασπίστηκε το δικαίωμα του Οδυσσέα Τσενάι να κρατήσει την ελληνική σημαία. «Ελληνες είναι όσοι μετέχουν της ελληνικής παιδείας, όπως είπε ο Ισοκράτης», είχε πει τότε, αναφερόμενος στον αλβανικής καταγωγής αριστούχο μαθητή.
Με βαθιά μόρφωση και καλλιέργεια, πρόβαλε με σπάνια ρητορική δεινότητα τα πιστεύω του, αναδεικνύοντας πάντα το εθνικό συμφέρον. Σε κάποιους που –όχι τώρα, αλλά παλαιότερα– τον επέκριναν για την πολιτική του διαδρομή, πρέπει κανείς να υπενθυμίσει ότι ο Κωστής Στεφανόπουλος δεν έριξε κυβέρνηση. Αποχώρησε από το κόμμα με το οποίο διαφωνούσε, όπως είχε δικαίωμα να κάνει, ίδρυσε το δικό του και στην πορεία στήριξε την κυβέρνηση ενός πολιτικού με τον οποίο είχε συγκρουσθεί, διότι έκρινε ότι αυτό επέβαλε το εθνικό συμφέρον. Δεν αναζήτησε και δεν έλαβε υπουργικό θώκο, όπως ίσως θα έκαναν οι περισσότεροι. Εκανε αυτό που θεώρησε εθνικά ορθό.
Ιδεολογικά ήταν ένας συντηρητικός πολιτικός. Παραδοσιακός δεξιός. Αλλά, σε πείσμα κάποιων που αυτοχαρακτηρίζονται «προοδευτικοί», απέδειξε –πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη θητεία του στην Προεδρία– ότι ήταν πραγματικά κοντά στον λαό και πως καμία ιδεολογία δεν μονοπωλεί το ήθος. Οτι πρόκειται για μια σπάνια, δυστυχώς, αρετή που αφορά ανθρώπους, όχι παρατάξεις.
Ο σεμνός πολιτικός που έκανε βόλτες με το ποδήλατο στην Πάτρα, ο προσηνής και ευγενικός πρόεδρος που ζητούσε συγγνώμη από τους ενοίκους της πολυκατοικίας του για τις δυσκολίες που τους δημιουργούσαν οι άνδρες της προσωπικής του ασφάλειας ήταν υπόδειγμα αξιοπρέπειας. Οταν εξελέγη στο ανώτατο πολιτειακό αξίωμα, επέλεξε να μην εισπράττει τη βουλευτική του αποζημίωση, αρνήθηκε να λάβει τα αναδρομικά που εδικαιούτο, επέστρεψε στο κράτος κρατικές και ιδιωτικές επιχορηγήσεις που έλαβε αλλά δεν χρησιμοποίησε.
Αυτές οι συμβολικές κινήσεις έδειχναν την ποιότητα του ανθρώπου και έστελναν τα σωστά μηνύματα. Οταν έτσι συμπεριφέρεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μπορεί να απαιτήσει ανάλογο ήθος και από την κοινωνία.
Ο Κωστής Στεφανόπουλος αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για τους πολίτες, αλλά και τους πολιτικούς. Ο πρόεδρος που κάθε γονιός μπορούσε να δείξει στα παιδιά του και, με το χέρι στην καρδιά, να τους πει «αυτός είναι ο πρώτος πολίτης της πατρίδας μας».
