Εάν η Ελλάδα θεωρούσε το 2015 μια
δύσκολη χρονιά, το 2016 προβλέπεται εξίσου άσχημο, γράφει σε ανάλυσή του το
Stratfor.
Το βασικό
πρόβλημα για την Αθήνα φέτος δεν είναι τόσο οικονομικό όσο φυσικό -παρότι η
οικονομία εξακολουθεί να παραπαίει από τα αποτελέσματα των κεφαλαιακών ελέγχων
και οι επενδύσεις να μειώνονται. Το πρόγραμμα διάσωσης ανάγκασε την Αθήνα να
μειώσει τις δαπάνες και να αυξήσει τους φόρους, δημιουργώντας ασφυξία στην
οικονομία. Τώρα, η Ελλάδα κινδυνεύει να πέσει θύμα μιας πιθανής λύσης για τους
μετανάστες της Ευρώπης. Αν δεν καταφέρουν να σταματήσουν τους μετανάστες να περνούν
από την Τουρκία στην Ελλάδα, και δεν τους επιτρέψουν να φθάσουν στο κύριο σώμα
της Ευρώπης, εξαιτίας όλων των δραματικών πολιτικών προβλημάτων που προκαλούν,
ίσως η λύση είναι απλά να χτίσουν ένα μεταφορικό τείχος γύρω από την Ελλάδα. Η
πιθανότητα αυτή σαφώς ενοχλεί την Ελλάδα, ενώ ο πρωθυπουργός της χώρας ο Αλέξης
Τσίπρας αρνήθηκε να επιτρέψει στη χώρα του να γίνει "αποθήκη ψυχών".
Υπέρ της
Ελλάδας τάσσονται Βρυξέλλες και Βερολίνο, που προφανώς δεν θέλουν αυτό το
αποτέλεσμα, ή τουλάχιστον όχι ακόμα. Η Γερμανίδα Καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ,
μαζί με διάφορα θεσμικά όργανα της ΕΕ, εξακολουθεί να ελπίζει ότι θα λύσει το
πρόβλημα στην Τουρκία - κάνοντας ένα βήμα πιο κοντά στη ρίζα του προβλήματος.
Εκφράζεται η ελπίδα ότι οι Τούρκοι μπορούν να πεισθούν να πάρουν στα σοβαρά την
διακοπή της ροής των μεταναστών μετά τη σύνοδο κορυφής στις 7 Μαρτίου. Εν τω
μεταξύ, το μήνυμα της Μέρκελ στην Ελλάδα ήταν να "κρατήσει γερά".
Σκάφη του ΝΑΤΟ
έχουν επίσης αναπτυχθεί στα ύδατα μεταξύ της Τουρκίας και της Ελλάδας, σε μια
ακόμα προσπάθεια να επιλυθεί το πρόβλημα. Είναι η κύρια οδός των προσφύγων που
διασχίζουν τα νερά για να φτάσουν στα ελληνικά νησιά από την τουρκική ενδοχώρα.
Αλλά οι προσπάθειες να σταματήσουν τις βάρκες και να τις επιστρέψουν στην
Τουρκία περιπλέκονται από το γεγονός ότι η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν μια
εριστική σχέση και εκκρεμείς εδαφικές διαφορές.
Αυτό εμποδίζει τη συνεργασία
μεταξύ της ελληνικής και της τουρκικής ακτοφυλακής. Ο επίσημος ρόλος των πλοίων
του ΝΑΤΟ είναι η παροχή πληροφοριών και ο συντονισμός, παρέχοντας ένα κανάλι
για τη ροή των πληροφοριών μεταξύ των δύο χωρών και την ενημέρωσή τους, όταν
εντοπίζονται διαβάσεις μεταναστών. Αυτά τα σκάφη του ΝΑΤΟ είναι σε θέση να
κυκλοφορούν ελεύθερα στην ελληνική και στην τουρκική νερά, ενώ οι εθνικές ναυτικές
δυνάμεις θα πρέπει να περιορίζονται στα δικά τους χωρικά ύδατα.
Αλλά ο κύριος
ρόλος του ΝΑΤΟ δεν είναι να γυρίζει πίσω τις βάρκες. Η συμμαχία θα παρέμβει
άμεσα μόνο για τη διάσωση των επιβατών από πλοία που βρίσκονται σε κίνδυνο και
για την επιστροφή τους στην Τουρκία, ανεξάρτητα από το σε ποια νερά έχουν
διασωθεί. Ακόμα, με 325 θανάτους στα νερά μέχρι στιγμής φέτος (σε σύγκριση με
τις 102.000 ασφαλείς αφίξεις στην Ελλάδα), το ποσοστό των προβληματικών σκαφών
φαίνεται χαμηλό. Επιπλέον, αν η ελληνική ακτοφυλακή διασώσει μετανάστες στα
χωρικά της ύδατα, εξακολουθεί να μην μπορεί να τους στείλει πίσω στην Τουρκία.
Αυτό σημαίνει ότι η τελική ευθύνη για να σταματήσει η ροή όσων φεύγουν από την
Τουρκία εξακολουθεί να βρίσκεται στην Τουρκία. Και εκεί έγκειται το πρόβλημα.
Η Τουρκία
αντιμετωπίζει προβλήματα σήμερα κατά μήκος των τριών κύριων συνόρων της. Στα
νότια εξελίσσεται ο εμφύλιος πόλεμος της Συρίας, στα βόρεια βρίσκεται μια
κλιμακούμενη αντιπαράθεση με τη Ρωσία και προς τα δυτικά υπάρχει η προσφυγική
κρίση με την Ελλάδα και την Ευρώπη. Από τα τρία αυτά προβλήματα, η επίλυση της
προσφυγικής κρίσης της Ευρώπης είναι σαφώς η μικρότερη προτεραιότητα της
Άγκυρας. Πράγματι, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι όσο περισσότερο
χρονοτριβεί η Τουρκία στο προσφυγικό, τόσο περισσότερες παραχωρήσεις μπορεί να
λάβει από την Ευρώπη, σε αντάλλαγμα για την ενδεχόμενη βοήθειά της.
Ακόμα και
τότε, η Άγκυρα δεν πρέπει να δεσμευτεί για την πλήρη επίλυση του προβλήματος,
δεδομένου ότι μπορεί να καλυφθεί πίσω από τις υλικοτεχνικές δυσκολίες. Και
είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς κάτι που θα μπορούσε να προσφέρει η Ευρώπη
για να προκαλέσει την Τουρκία να αναλάβει αποτελεσματική δράση. Το να ανοίξει
το δρόμο στην ένταξή της στην ΕΕ γίνεται ολοένα και πιο αφόρητο, λόγω του υφέρποντα
αυταρχισμού της Τουρκίας. Και το να δώσει απλά χρήματα στην Τουρκία, το μόνο
που μπορεί να προκαλέσει είναι περισσότερα τουρκικά αιτήματα για περισσότερα
χρήματα. Η ευρωπαϊκή ελπίδα ότι όλα θα πάνε μια χαρά μετά τη σύνοδο κορυφής
στις 7 Μαρτίου φαίνεται λανθασμένη.
Εν τω μεταξύ,
με τη ροή των μεταναστών να αρχίζει να κορυφώνεται, καθώς ο καιρός βελτιώνεται
και οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο παρακολουθούν χωρίς καμία δύναμη, ορισμένες
χώρες έχουν τα πράγματα στα χέρια τους. Η Αυστρία διοργάνωσε μια συνάντηση στη
Βιέννη και κάλεσε εννέα χώρες από τα Βαλκάνια, συμπεριλαμβανομένων μελών και μη
της ΕΕ. Η σύνοδος κλήθηκε για να συμφωνηθούν βασικές αρχές σχετικά με τις ροές
των μεταναστών σε όλη στα συλλογικά σύνορά τους. Η προκύπτουσα συμφωνία είναι η
επισημοποίηση κάποιων βημάτων που έχουν ήδη ληφθεί - για παράδειγμα, το να
επιτρέπουν σε πρόσφυγες από εμπόλεμες χώρες να περάσουν, αλλά όχι στους άλλους.
Η σημαντικότερη πτυχή, ωστόσο, είναι ότι έχει επιτευχθεί μια συμφωνία.
Αυτές οι χώρες,
ιδιαίτερα η ΠΓΔΜ, η Αλβανία και η Βουλγαρία, είναι γεωγραφικά σημαντικές,
δεδομένου ότι βρίσκονται στα χερσαία σύνορα της Ελλάδας από την Αδριατική προς
το Ευρωπαϊκό τμήμα της Τουρκίας. Δεδομένου ότι αυτή η συμφωνία έχει επιτευχθεί
εκτός της δικαιοδοσίας της ΕΕ, οι Βρυξέλλες και η επιρροή του Βερολίνου είναι
περιορισμένα. Ο κίνδυνος είναι ότι από την επόμενη συνεδρίασή τους, οι εννέα
χώρες θα συμφωνήσουν σε ένα πλήρες "κλείδωμα" των συνόρων. Αν και οι
μετανάστες θεωρητικά θα προσπαθήσουν να παρακάμψουν τα αποκλεισμένα χερσαία
σύνορα, κάνοντας την θαλάσσια διάβαση προς τη νότια Ιταλία, θα είναι δύσκολο να
βρουν πλοία για τη μεταφορά τους.
Το κλείσιμο των
συνόρων από τις εννέα αυτές χώρες θα ήταν καταστροφικό για την Ελλάδα. Κάποιοι
πρόσφυγες που έχουν ξεμείνει στην Ελλάδα μεταφέρονται σε γήπεδα στην Αθήνα.
Κάποιος μπορεί να δει ατέλειωτες ουρές προσφύγων να περπατούν στους μεγάλους
οδικούς άξονες, όταν δεν υπάρχουν αρκετά λεωφορεία για να τους πάρουν.
Όταν το
πρόβλημα είναι της Ευρώπης, η Ελλάδα έχει κάποια επιρροή. Για παράδειγμα, υπήρξε
συζήτηση για μια συμφωνία "μετρητών για τους μετανάστες", σύμφωνα με
την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση θα ανακουφίσει μερικά από τα οικονομικά προβλήματα
στην Ελλάδα, σε αντάλλαγμα για τη διαλογή και τη φροντίδα των μεταναστών στην
χώρα. Όταν όμως τα ηνία είναι εκτός Βερολίνου και Βρυξελλών, ο Τσίπρας χάνει
κάθε δυνατότητα να διαμορφώσει τα γεγονότα.
Ακόμα κι έτσι, έχει απειλήσει την
Ευρωπαϊκή Ένωση με πολιτική ανυπακοή μέχρι να επιλυθεί το προσφυγικό, λέγοντας
ότι η Ελλάδα θα εμποδίσει τη νομοθεσία της ΕΕ, για να προσπαθήσει να αναγκάσει
τη Βόρεια Ευρώπη να δράσει στο θέμα των προσφύγων. Εν τω μεταξύ, η αδυναμία του
στα Βαλκάνια ήταν προφανής, όταν έκανε ότι ισχυρότερο μπορούσε, δηλαδή να
ανακαλέσει τον Έλληνα πρέσβη στην Αυστρία σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την ομάδα
των κινήσεων των εννέα χωρών.
Η κατάσταση
στην Ελλάδα είναι ζοφερή. Στα ανατολικά βλέπει τη δύναμη σχετικά με τις
προσφυγικές εισροές να βρίσκονται στα χέρια ενός παλιού και αδιάλλακτου
αντιπάλου της. Στα βόρεια βλέπει την προοπτική εξόδου των προσφύγων να
εμποδίζεται από τα έθνη που ενεργούν προς δικό τους όφελος. Και η Ευρωπαϊκή
Ένωση και η Γερμανία, όπου η Αθήνα είχε εναποθέσει τις ελπίδες της, φαίνονται
όλο και πιο αδύναμες.
Η Ελλάδα μπορεί ακόμα να ελπίζει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα
προσπαθήσει να εξαγοράσει την Τουρκία - ή ότι οι Βρυξέλλες θα πιέσουν την
Αυστρία να σταματήσει να συνασπίζει τα Βαλκάνια σε ένα μπλοκ, ή ακόμη και να
απειλήσει τις βαλκανικές χώρες με την ένταξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το
σενάριο της αποθήκης ψυχών, λοιπόν, δεν είναι αναπόφευκτο, αλλά οι Έλληνες θα
χρειαστούν κάποια θετικά νέα σύντομα, αν πρόκειται να αποφευχθεί.
