Απογοητεύεσαι όταν υιοθετείς συνθήματα εκεί όπου
χρειάζονται συγκεκριμένες αποφάσεις. Χειρότερα, όμως, είναι να περάσει η
ψυχολογική αυτή κατάσταση σε όλους εκείνους που παρακολουθούν με αγωνία τις
εξελίξεις. Στο θέμα του χρέους έγινε αυτό ακριβώς το λάθος: υιοθετήθηκαν
συνθήματα και αγνοήθηκαν όλες οι πρακτικές πλευρές του ζητήματος.
Εδώ και πολύ καιρό, τα στελέχη της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριζαν ότι χωρίς τη ρύθμιση του χρέους σε ορίζοντα πολλών δεκαετιών η οικονομία δεν θα βγει από την ύφεση. Πολλοί από εμάς συμφώνησαν ότι θα ήταν εξαιρετικά πρόσφορο να ανακοινωθεί μια συνολική ρύθμιση του χρέους, ανεξαρτήτως των βημάτων και των ειδικών προϋποθέσεων που θα επιλεγούν μέχρι την ολοκλήρωση του σχεδίου. Η αντίληψη αυτή κέρδισε, όπως ήταν αναμενόμενο, τους περισσότερους νουνεχείς αναλυτές. Η κυβέρνηση, όμως, δεν στάθηκε εκεί και δεν φρόντισε να κεφαλαιοποιήσει το όφελος από τη συμφωνία μεταξύ όσων επιθυμούν τη μακρόπνοη λύση, δηλαδή μια οριστική ρύθμιση του κρατικού χρέους της Ελλάδας έναντι των κρατών της Ευρωζώνης.
Φάνηκε, ωστόσο, γρήγορα ότι παρόμοια συμφωνία δεν ήταν δυνατόν να επιτευχθεί στον χρόνο που περίμενε η κυβέρνηση, ακόμη και μετά τη μεσολάβηση του Ταμείου, το οποίο έσπρωχνε (και σπρώχνει) στην ίδια κατεύθυνση, αν και όχι με τον ίδιο τρόπο ή για τους ίδιους λόγους.
Η αντίληψη που έχουν τα κυβερνητικά στελέχη για το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος, τη σχέση του με την οικονομική κρίση και τις συμφωνίες βοηθείας μέσω των οποίων αποφύγαμε την πτώχευση του κράτους, εμποδίζει στην αντιμετώπιση του πραγματικού προβλήματος.
Χαρακτηριστικά της σύγχυσης ήταν όσα είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε εκπομπή της κρατικής τηλεόρασης. Το πρόβλημα «χρέος» αντιμετωπίζεται ως απότοκο της πολιτικής λιτότητας και όχι το ανάποδο, όπως θα περίμενε κάθε λογικός άνθρωπος. Είπε, ο κ. Πρόεδρος: «Η πολιτική λιτότητας η οποία επεβλήθη δημιούργησε μια τεράστια κρίση χρέους».
Αν διαβάσουμε ανάποδα τη σκέψη του κ. Προέδρου, αν δηλαδή δεν είχαν ληφθεί μέτρα λιτότητας, ούτε από την κυβέρνηση Καραμανλή, την άνοιξη 2009, ούτε από την κυβέρνηση Παπανδρέου, την άνοιξη 2010, τότε η κρίση χρέους δεν θα είχε φανερωθεί. Ισχυρίζεται προφανώς ο ίδιος ότι κρίση χρέους είναι η άνοδος του ποσοστού του χρέους επί του ΑΕΠ.
Εδώ και πολύ καιρό, τα στελέχη της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ υποστήριζαν ότι χωρίς τη ρύθμιση του χρέους σε ορίζοντα πολλών δεκαετιών η οικονομία δεν θα βγει από την ύφεση. Πολλοί από εμάς συμφώνησαν ότι θα ήταν εξαιρετικά πρόσφορο να ανακοινωθεί μια συνολική ρύθμιση του χρέους, ανεξαρτήτως των βημάτων και των ειδικών προϋποθέσεων που θα επιλεγούν μέχρι την ολοκλήρωση του σχεδίου. Η αντίληψη αυτή κέρδισε, όπως ήταν αναμενόμενο, τους περισσότερους νουνεχείς αναλυτές. Η κυβέρνηση, όμως, δεν στάθηκε εκεί και δεν φρόντισε να κεφαλαιοποιήσει το όφελος από τη συμφωνία μεταξύ όσων επιθυμούν τη μακρόπνοη λύση, δηλαδή μια οριστική ρύθμιση του κρατικού χρέους της Ελλάδας έναντι των κρατών της Ευρωζώνης.
Φάνηκε, ωστόσο, γρήγορα ότι παρόμοια συμφωνία δεν ήταν δυνατόν να επιτευχθεί στον χρόνο που περίμενε η κυβέρνηση, ακόμη και μετά τη μεσολάβηση του Ταμείου, το οποίο έσπρωχνε (και σπρώχνει) στην ίδια κατεύθυνση, αν και όχι με τον ίδιο τρόπο ή για τους ίδιους λόγους.
Η αντίληψη που έχουν τα κυβερνητικά στελέχη για το δημόσιο και το ιδιωτικό χρέος, τη σχέση του με την οικονομική κρίση και τις συμφωνίες βοηθείας μέσω των οποίων αποφύγαμε την πτώχευση του κράτους, εμποδίζει στην αντιμετώπιση του πραγματικού προβλήματος.
Χαρακτηριστικά της σύγχυσης ήταν όσα είπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε εκπομπή της κρατικής τηλεόρασης. Το πρόβλημα «χρέος» αντιμετωπίζεται ως απότοκο της πολιτικής λιτότητας και όχι το ανάποδο, όπως θα περίμενε κάθε λογικός άνθρωπος. Είπε, ο κ. Πρόεδρος: «Η πολιτική λιτότητας η οποία επεβλήθη δημιούργησε μια τεράστια κρίση χρέους».
Αν διαβάσουμε ανάποδα τη σκέψη του κ. Προέδρου, αν δηλαδή δεν είχαν ληφθεί μέτρα λιτότητας, ούτε από την κυβέρνηση Καραμανλή, την άνοιξη 2009, ούτε από την κυβέρνηση Παπανδρέου, την άνοιξη 2010, τότε η κρίση χρέους δεν θα είχε φανερωθεί. Ισχυρίζεται προφανώς ο ίδιος ότι κρίση χρέους είναι η άνοδος του ποσοστού του χρέους επί του ΑΕΠ.
Και όχι το πραγματικό γεγονός ότι οι αγορές,
τρομαγμένες από το μέγεθος του δημοσιονομικού ελλείμματος, απώλεσαν την
εμπιστοσύνη τους στην ικανότητα της Ελληνικής Δημοκρατίας να εξυπηρετεί το
χρέος της. Λόγω της συρρίκνωσης του ΑΕΠ, είπε ο κ. Πρόεδρος, «άλλαξε το κλάσμα
και γι’ αυτό αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα» της κρίσης χρέους. Πίσω από μια
σωστή, όσο κι αυτονόητη, παρατήρηση κρύβεται το «μυστικό» της τόσο κακής διαπραγμάτευσης
που διεξάγει η Ελλάδα στο θέμα μιας συνολικής ρύθμισης των χρεών μας.
Ο κ. Πρόεδρος, και μαζί του όλοι όσοι θα προτιμούσαν να ξυπνήσουν μια μέρα και το χρέος να έχει γίνει ...καπνός, ξεκινά ανάποδα. Διαπιστώνει ότι μίκρυνε το ΑΕΠ, κάνει τη διαίρεση με το τρέχον χρέος και βρίσκει ότι το «ποσοστό» ανέβηκε. Αυτή πράγματι ήταν η κατάσταση την πρώτη διετία της κρίσης και της ύφεσης. Το 2008, πρώτο έτος της ύφεσης, το χρέος αντιστοιχούσε στο 109,4% του ΑΕΠ, όταν στην αρχική τριετία Καραμανλή ήταν στο 104,7%. Το 2009 όμως, οπότε απέτυχε η προσπάθεια της κυβέρνησης να ενισχύσει την οικονομική δραστηριότητα με έναν συνδυασμό ανόδου των κρατικών δαπανών και ασυλίας της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, ενώ και η κυβέρνηση Παπανδρέου αδιαφόρησε, η αναλογία πήγε 126,7%!
Δεν ξέρω τι λέει ο κ. Πρόεδρος για το «κλάσμα», αλλά σε... πολύ πραγματικά ευρώ το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης ήταν 264 δισ. το 2008, στο οποίο προστέθηκαν 37 δισ. το 2009 και επί αυτών βάλαμε άλλα 30 δισ. για να φθάσουμε στα 330,6 δισ. ευρώ. Από εκείνο το επίπεδο πέσαμε στα 305,1 δισ. ευρώ το 2012, αν και τα κρατικά ελλείμματα συνεχίστηκαν παρ’ όλη τη λιτότητα: 21,2 δισ. έλλειμμα το 2011 και 16,9 δισ. το 2012 και άλλα 23,5 δισ. το 2013 και ακόμη 5,5 δισ. το 2014, ένα άθροισμα 67,1 δισ. που χρειάστηκε να καλυφθεί με διακρατικό δανεισμό εν μέσω μνημονίων.
Συνολικά, σε μια δεκαετία, από το 2004 μέχρι το 2014, το κράτος είχε συνολικό έλλειμμα 193 δισ. ευρώ! Τα οποία προστέθηκαν στα 183 δισ. ευρώ χρέους του 2004. Ο κ. Πρόεδρος διαβεβαιώνει τον πειθήνιο δημοσιογράφο της κρατικής τηλεόρασης: «Θεωρούσα πάντοτε ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο»· Πόσο μπορεί κανείς να πιστέψει ότι ο αρχηγός του κράτους είναι σε θέση να προσθέτει και να διαιρεί χωρίς η σκέψη του να μπερδεύεται με άλλους, μάλλον πολιτικάντικους, υπολογισμούς; Με παρόμοιο τρόπο σκέφτονται και στο παρακείμενο Μέγαρο, όπως δείχνει και ο φόβος μπροστά στην απόμακρη λύση για το χρέος.
Ο κ. Πρόεδρος, και μαζί του όλοι όσοι θα προτιμούσαν να ξυπνήσουν μια μέρα και το χρέος να έχει γίνει ...καπνός, ξεκινά ανάποδα. Διαπιστώνει ότι μίκρυνε το ΑΕΠ, κάνει τη διαίρεση με το τρέχον χρέος και βρίσκει ότι το «ποσοστό» ανέβηκε. Αυτή πράγματι ήταν η κατάσταση την πρώτη διετία της κρίσης και της ύφεσης. Το 2008, πρώτο έτος της ύφεσης, το χρέος αντιστοιχούσε στο 109,4% του ΑΕΠ, όταν στην αρχική τριετία Καραμανλή ήταν στο 104,7%. Το 2009 όμως, οπότε απέτυχε η προσπάθεια της κυβέρνησης να ενισχύσει την οικονομική δραστηριότητα με έναν συνδυασμό ανόδου των κρατικών δαπανών και ασυλίας της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, ενώ και η κυβέρνηση Παπανδρέου αδιαφόρησε, η αναλογία πήγε 126,7%!
Δεν ξέρω τι λέει ο κ. Πρόεδρος για το «κλάσμα», αλλά σε... πολύ πραγματικά ευρώ το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης ήταν 264 δισ. το 2008, στο οποίο προστέθηκαν 37 δισ. το 2009 και επί αυτών βάλαμε άλλα 30 δισ. για να φθάσουμε στα 330,6 δισ. ευρώ. Από εκείνο το επίπεδο πέσαμε στα 305,1 δισ. ευρώ το 2012, αν και τα κρατικά ελλείμματα συνεχίστηκαν παρ’ όλη τη λιτότητα: 21,2 δισ. έλλειμμα το 2011 και 16,9 δισ. το 2012 και άλλα 23,5 δισ. το 2013 και ακόμη 5,5 δισ. το 2014, ένα άθροισμα 67,1 δισ. που χρειάστηκε να καλυφθεί με διακρατικό δανεισμό εν μέσω μνημονίων.
Συνολικά, σε μια δεκαετία, από το 2004 μέχρι το 2014, το κράτος είχε συνολικό έλλειμμα 193 δισ. ευρώ! Τα οποία προστέθηκαν στα 183 δισ. ευρώ χρέους του 2004. Ο κ. Πρόεδρος διαβεβαιώνει τον πειθήνιο δημοσιογράφο της κρατικής τηλεόρασης: «Θεωρούσα πάντοτε ότι το χρέος δεν είναι βιώσιμο»· Πόσο μπορεί κανείς να πιστέψει ότι ο αρχηγός του κράτους είναι σε θέση να προσθέτει και να διαιρεί χωρίς η σκέψη του να μπερδεύεται με άλλους, μάλλον πολιτικάντικους, υπολογισμούς; Με παρόμοιο τρόπο σκέφτονται και στο παρακείμενο Μέγαρο, όπως δείχνει και ο φόβος μπροστά στην απόμακρη λύση για το χρέος.
